کد مطلب:231515 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:219
تفسیر چند آیه از سوره بقره
19- صفوان بن یحیی گوید: از حضرت رضا علیه السلام پرسیدم ابراهیم علیه السلام از خداوند پرسید به من بنمایان چگونه مردگان را زنده می كنی؟ خداوند فرمود: مگر ایمان نیاورده ای گفت: چرا می خواهم دلم اطمینان پیدا كند.
مگر ابراهیم شك داشت كه خداوند مردگان را زنده می كند؟ فرمود: ابراهیم شكی نداشت بلكه می خواست یقینش زیاد شود.
20- حسن بن علی گوید: در كتابی كه ابوالاسد برای حضرت رضا علیه السلام نوشته و جوابی كه امام علیه السلام به خط خود برای او نوشته بود خواندم.
سائل پرسیده بود تفسیر «و لا تأكلوا اموالكم بینكم بالباطل و تدلوا بها الی الحكام» را بیان فرمائید.
امام رضا در جواب آن فرمود: مقصود از «حكام» در آیه شریفه قضاة هستند، و در زیر نوشته بودند مردی خود می داند كه ظلم و ستم می كند و در دعوی حقی ندارد و لیكن با دادن رشوه حكم را به نفع خود اخذ می كند و حقوق دیگران را پامال می نماید.
21- معمر بن خلاد از حضرت رضا علیه السلام روایت می كند كه فرمود مردم
[ صفحه 503]
درباره ی نزدیكی كردن با زنان از دبر چه نظری دارند؟
گوید عرض كردم اهل مدینه در این باره اشكالی مشاهده نمی كنند.
فرمود یهودیان می گفتند هرگاه مردی از دبر با زنش نزدیكی كند فرزندش احول متولد می گردد، در این هنگام خداوند متعال آیه «نساؤكم حرث لكم فأتوا حرثكم أنی شئتم» را نازل فرمودند مقصود این است از عقب و یا جلو، و این برخلاف قول یهودیان است، و مقصودش نزدیكی از دبر نیست.
22- ابوالقاسم فارسی از حضرت رضا علیه السلام روایت كرده و گوید: خدمت آن حضرت عرض كردم: قربانت گردم: خداوند متعال می فرماید: «فامساك بمعروف أو تسریح باحسان» مقصودش چیست؟
فرمود: اما امساك به معروف آن است كه از آزار و اذیت كردن زن خودداری كند و نفقه او را بدهد، و اما تسریح به احسان این است كه او را طبق دستور خداوند طلاق دهد.
23- عمر بن سلیمان از مردی از اهل جزیره روایت كرده كه گفت: مردی از حضرت رضا علیه السلام پرسید و گفت قربانت گردم: خداوند متعال می فرماید «فنظرة الی میسرة» مرا از این «نظرة» مطلع فرما.
آیا برای آن وقت معین هست كه باید مدیون تا آن وقت مؤاخذه نشود، مردی از كسی قرض گرفته، در صورتی كه نه باغ و ملكی دارد كه منتظر محصول آن باشد، و نه از كسی طلبی دارد كه وصول شود.
امام علیه السلام فرمود: منتظر می شوند تا خبر وضع مدیون تنگدست به امام برسد، و هرگاه در نزد امام ثابت شد كه وی قدرت پرداخت وام را ندارد، از
[ صفحه 504]
محل سهم غارمین كه در بیت المال هست قرض او را می دهند.
اگر آن وام را در اطاعت خداوند مصرف كرده امام می پردازد، و اگر در معصیت و نافرمانی پروردگار مصرف كرده باشد امام از پرداخت آن دین خودداری می كند.
راوی گوید: عرض كردم: پس تقصیر این مردی كه وی را امین دانسته و قرض به او داده چیست و از كجا می دانست كه وی مال را در طریق معصیت خرج می كند و یا در اطاعت خداوند مصرف می نماید؟
حضرت رضا علیه السلام فرمود: كوشش می كند از مدیون چیزی به دست آورد و از او بگیرد.
24- ابن فضیل گوید: از حضرت رضا علیه السلام پرسیدم تفسیر «اذا حضر أحدكم الموت حین الوصیة اثنان ذوا عدل منكم أو آخر ان من غیركم» را بیان فرمائید.
فرمود: دو نفر از مسلمانان و دو نفر از اهل كتاب، و اگر از اهل كتاب كسی پیدا نشد از مجوس باید باشد، زیرا رسول خدا صلی الله علیه و آله با مجوس مانند اهل كتاب رفتار می كرد.
موضوع این آیه شریفه از این قرار است كه هرگاه مرد مسلمانی در سرزمین غربت درگذرد باید در هنگام مرگ دو نفر مسلمان را در وصیت خود گواه بگیرد، و اگر چنانچه در آن منطقه مسلمانی پیدا نشد، دو نفر از اهل كتاب را به شهادت می طلبد.
25- حسن بن علی بن فضال گوید: از حضرت رضا علیه السلام از تفسیر آیه «الله یستهزی ء بهم» و «مكروا و مكر الله» و «یخادعون الله و هو خادعهم» سئوال كردم.
[ صفحه 505]
فرمود: خداوند متعال كسی را مسخره نمی كند و ریشخند نمی نماید و مكر و خدعه ندارد، و لیكن پاداش مسخره كنندگان و مكر و خدیعه را می دهد، و پروردگار منزه است از اینكه اهل مكر و خدعه و نیرنگ و فریب باشد.
26- ابراهیم بن ابی محمود گوید: از حضرت رضا علیه السلام تفسیر آیه شریفه «و تركهم فی ظلمات لا یبصرون» را سئوال كردم.
فرمود: خداوند به صفت «ترك» موصوف نمی شود همان طور كه مخلوقات به این صفت متصف می باشند، لیكن چون خداوند به بواطن بندگان آگاه هست و می داند كه آنها از كفر و الحاد و گمراهی برنخواهند گشت از این جهت لطف خود را از آنها گرفته و آنها را مختار فرموده است.
راوی گوید: از آن حضرت معنی «ختم الله علی قلوبهم و علی سمعهم» را پرسیدم.
فرمود: «ختم» مهر زدن به دل كافران است از جهت عقوبت بر كفران آنها، همان طور كه خداوند فرموده: «بل طبع الله علیها بكفرهم فلا یؤمنون الا قلیلا» پروردگار بر دل آنها مهر زده به جهت كفری كه در نهاد آنها است، و جز عده ی اندكی از آنها ایمان نخواهند آورد.
راوی گفت: از آن جناب پرسیدم آیا خداوند بندگان خود را به معصیت مجبور می كند؟
فرمود: خداوند بندگان خود را مخیر ساخته و آنها را مهلت داده تا وقتی كه توبه كنند، و به سوی او بازگردند.
راوی گوید: گفتم آیا خداوند بندگان را به كارهائی كه از طاقت آنها خارج
[ صفحه 506]
است تكلیف می كند؟
فرمود: پروردگار چگونه این كار را خواهد كرد در صورتی كه فرموده «و ما ربك بظلام للعبید» خداوند متعال هرگز ظلم نمی كند، سپس حضرت فرمود: پدرم از پدرش روایت كرد كه می گفت:
هر كس گمان كند كه پروردگار بنده اش را به معصیت مجبور می كند، و یا آنها را به كارهائی كه از طاقت آنها بیرون است تكلیف می نماید از ذبیحه ی او نخورید و شهادت او را قبول نكنید، و پشت سر او نماز نگذارید، و از دادن زكوة به او خودداری نمائید.
27- ابومحمد رازی از حضرت رضا علیه السلام روایت كرده كه آن جناب فرمود: آیه شریفه ی «الذین ینفقون أموالهم باللیل و النهار سرا و علانیة» در شأن علی علیه السلام فرود آمد.
مگر ابراهیم شك داشت كه خداوند مردگان را زنده می كند؟ فرمود: ابراهیم شكی نداشت بلكه می خواست یقینش زیاد شود.
20- حسن بن علی گوید: در كتابی كه ابوالاسد برای حضرت رضا علیه السلام نوشته و جوابی كه امام علیه السلام به خط خود برای او نوشته بود خواندم.
سائل پرسیده بود تفسیر «و لا تأكلوا اموالكم بینكم بالباطل و تدلوا بها الی الحكام» را بیان فرمائید.
امام رضا در جواب آن فرمود: مقصود از «حكام» در آیه شریفه قضاة هستند، و در زیر نوشته بودند مردی خود می داند كه ظلم و ستم می كند و در دعوی حقی ندارد و لیكن با دادن رشوه حكم را به نفع خود اخذ می كند و حقوق دیگران را پامال می نماید.
21- معمر بن خلاد از حضرت رضا علیه السلام روایت می كند كه فرمود مردم
[ صفحه 503]
درباره ی نزدیكی كردن با زنان از دبر چه نظری دارند؟
گوید عرض كردم اهل مدینه در این باره اشكالی مشاهده نمی كنند.
فرمود یهودیان می گفتند هرگاه مردی از دبر با زنش نزدیكی كند فرزندش احول متولد می گردد، در این هنگام خداوند متعال آیه «نساؤكم حرث لكم فأتوا حرثكم أنی شئتم» را نازل فرمودند مقصود این است از عقب و یا جلو، و این برخلاف قول یهودیان است، و مقصودش نزدیكی از دبر نیست.
22- ابوالقاسم فارسی از حضرت رضا علیه السلام روایت كرده و گوید: خدمت آن حضرت عرض كردم: قربانت گردم: خداوند متعال می فرماید: «فامساك بمعروف أو تسریح باحسان» مقصودش چیست؟
فرمود: اما امساك به معروف آن است كه از آزار و اذیت كردن زن خودداری كند و نفقه او را بدهد، و اما تسریح به احسان این است كه او را طبق دستور خداوند طلاق دهد.
23- عمر بن سلیمان از مردی از اهل جزیره روایت كرده كه گفت: مردی از حضرت رضا علیه السلام پرسید و گفت قربانت گردم: خداوند متعال می فرماید «فنظرة الی میسرة» مرا از این «نظرة» مطلع فرما.
آیا برای آن وقت معین هست كه باید مدیون تا آن وقت مؤاخذه نشود، مردی از كسی قرض گرفته، در صورتی كه نه باغ و ملكی دارد كه منتظر محصول آن باشد، و نه از كسی طلبی دارد كه وصول شود.
امام علیه السلام فرمود: منتظر می شوند تا خبر وضع مدیون تنگدست به امام برسد، و هرگاه در نزد امام ثابت شد كه وی قدرت پرداخت وام را ندارد، از
[ صفحه 504]
محل سهم غارمین كه در بیت المال هست قرض او را می دهند.
اگر آن وام را در اطاعت خداوند مصرف كرده امام می پردازد، و اگر در معصیت و نافرمانی پروردگار مصرف كرده باشد امام از پرداخت آن دین خودداری می كند.
راوی گوید: عرض كردم: پس تقصیر این مردی كه وی را امین دانسته و قرض به او داده چیست و از كجا می دانست كه وی مال را در طریق معصیت خرج می كند و یا در اطاعت خداوند مصرف می نماید؟
حضرت رضا علیه السلام فرمود: كوشش می كند از مدیون چیزی به دست آورد و از او بگیرد.
24- ابن فضیل گوید: از حضرت رضا علیه السلام پرسیدم تفسیر «اذا حضر أحدكم الموت حین الوصیة اثنان ذوا عدل منكم أو آخر ان من غیركم» را بیان فرمائید.
فرمود: دو نفر از مسلمانان و دو نفر از اهل كتاب، و اگر از اهل كتاب كسی پیدا نشد از مجوس باید باشد، زیرا رسول خدا صلی الله علیه و آله با مجوس مانند اهل كتاب رفتار می كرد.
موضوع این آیه شریفه از این قرار است كه هرگاه مرد مسلمانی در سرزمین غربت درگذرد باید در هنگام مرگ دو نفر مسلمان را در وصیت خود گواه بگیرد، و اگر چنانچه در آن منطقه مسلمانی پیدا نشد، دو نفر از اهل كتاب را به شهادت می طلبد.
25- حسن بن علی بن فضال گوید: از حضرت رضا علیه السلام از تفسیر آیه «الله یستهزی ء بهم» و «مكروا و مكر الله» و «یخادعون الله و هو خادعهم» سئوال كردم.
[ صفحه 505]
فرمود: خداوند متعال كسی را مسخره نمی كند و ریشخند نمی نماید و مكر و خدعه ندارد، و لیكن پاداش مسخره كنندگان و مكر و خدیعه را می دهد، و پروردگار منزه است از اینكه اهل مكر و خدعه و نیرنگ و فریب باشد.
26- ابراهیم بن ابی محمود گوید: از حضرت رضا علیه السلام تفسیر آیه شریفه «و تركهم فی ظلمات لا یبصرون» را سئوال كردم.
فرمود: خداوند به صفت «ترك» موصوف نمی شود همان طور كه مخلوقات به این صفت متصف می باشند، لیكن چون خداوند به بواطن بندگان آگاه هست و می داند كه آنها از كفر و الحاد و گمراهی برنخواهند گشت از این جهت لطف خود را از آنها گرفته و آنها را مختار فرموده است.
راوی گوید: از آن حضرت معنی «ختم الله علی قلوبهم و علی سمعهم» را پرسیدم.
فرمود: «ختم» مهر زدن به دل كافران است از جهت عقوبت بر كفران آنها، همان طور كه خداوند فرموده: «بل طبع الله علیها بكفرهم فلا یؤمنون الا قلیلا» پروردگار بر دل آنها مهر زده به جهت كفری كه در نهاد آنها است، و جز عده ی اندكی از آنها ایمان نخواهند آورد.
راوی گفت: از آن جناب پرسیدم آیا خداوند بندگان خود را به معصیت مجبور می كند؟
فرمود: خداوند بندگان خود را مخیر ساخته و آنها را مهلت داده تا وقتی كه توبه كنند، و به سوی او بازگردند.
راوی گوید: گفتم آیا خداوند بندگان را به كارهائی كه از طاقت آنها خارج
[ صفحه 506]
است تكلیف می كند؟
فرمود: پروردگار چگونه این كار را خواهد كرد در صورتی كه فرموده «و ما ربك بظلام للعبید» خداوند متعال هرگز ظلم نمی كند، سپس حضرت فرمود: پدرم از پدرش روایت كرد كه می گفت:
هر كس گمان كند كه پروردگار بنده اش را به معصیت مجبور می كند، و یا آنها را به كارهائی كه از طاقت آنها بیرون است تكلیف می نماید از ذبیحه ی او نخورید و شهادت او را قبول نكنید، و پشت سر او نماز نگذارید، و از دادن زكوة به او خودداری نمائید.
27- ابومحمد رازی از حضرت رضا علیه السلام روایت كرده كه آن جناب فرمود: آیه شریفه ی «الذین ینفقون أموالهم باللیل و النهار سرا و علانیة» در شأن علی علیه السلام فرود آمد.